Sendikalar uyarıyor: "Maaş artışları hayat pahalılığının gerisinde kalıyor"

Makedonya Sendikalar Birliği'nden İvan Peşevski, "Hayat, vatandaşlar ve işçiler için yine çok pahalı" uyarısında bulunarak, ortalama maaşın arttığını ancak asgari ücretin bu yıl mart ayından beri dondurulduğunu vurguladı.

Kuzey Makedonya'da eylül ayında ortalama net maaş 45.466 denar olarak kaydedildi. Ağustos ayına göre sadece 115 denar (yüzde 0.3) artış gösteren bu rakam, geçen yılın aynı ayına kıyasla ise yüzde 9.3'lük bir büyümeye işaret ediyor. 2025'in ilk dokuz ayında ise 2024'e kıyasla maaş artışı yaklaşık yüzde 10 seviyesinde gerçekleşti. Ancak bu çift haneli büyüme oranları, sendikaların gerçek hayattaki maliyet hesaplarını karşılamaktan uzak görünüyor. Sendikaların Asgari Geçim Endeksi: 80.000 Denar Makedonya Sendikalar Birliği, dört kişilik bir ailenin asgari geçim maliyetini aylık 65.173 denar olarak hesaplıyor. Eğer hane kira ödüyorsa veya konut kredisi taksiti varsa, bu maliyet 80.000 denara kadar çıkıyor. Bu durumda, ortalama bir maaş, sendikaların hesapladığı asgari geçim maliyetinin üçte ikisini bile karşılayamıyor. Birçok ailede ise hane gelirini resmi olarak sadece bir kişinin maaşı oluşturuyor. Makedonya Sendikalar Birliği'nden İvan Peşevski, "Hayat, vatandaşlar ve işçiler için yine çok pahalı" uyarısında bulunarak, ortalama maaşın arttığını ancak asgari ücretin bu yıl mart ayından beri dondurulduğunu vurguladı. Sendikalar, en düşük ücretlerin sistemdeki en büyük sorun olduğunu düşünüyor ve asgari ücretin 600 avroya (mevcut seviyenin neredeyse 200 avro üzerine) çıkarılmasını talep ediyor. Sendikalar Protesto ve Grevleri Gündeme Getiriyor Sendikaların mantığında güçlü bir sosyal ve politik mesaj da yatıyor: Eğer bir ailenin hayatını sürdürmesi için 80.000 denar gerekiyorsa, mevcut asgari ücret bu miktarın yarısını bile karşılamıyor. Bu nedenle Makedonya Sendikalar Birliği, protesto ve grezleri gündeme getirerek, işçilerin verimliliğinin aldıkları maaştan daha yüksek olduğunu ve bu farkın işverenlerin kârlarına gittiğini savunuyor. "Karadağ Modeli" Tartışması Tartışmaları alevlendiren bir diğer gelişme ise Avrupa Cephesi milletvekilleri tarafından Meclis'e sunulan ve "Karadağ modeli" olarak adlandırılan teklif oldu. Buna göre, lise mezunları için 600 avro, yükseköğrenim görmüş çalışanlar için ise 800 avro asgari ücret öngörülüyor. Sendikalar için bu taleple uyumlu bir adım olarak değerlendirilen teklif, bir grup ekonomist ve iş dünyası temsilcisi tarafından ise ekonomik etkileri hesaplanmamış "politik bir sinyal" olarak eleştiriliyor. Ekonomistler "Bağlı Gemiler" Teorisine Dikkat Çekiyor Riskler konusunda uyarıda bulunan ekonomistler, asgari ücret ile ortalama maaş arasındaki ilişkiyi "birbirine bağlı gemiler" metaforuyla açıklıyor: Asgari ücret ne kadar ortalama maaşa bağlanırsa, ikisi birbirini büyümeye zorluyor. Asgari ücretteki her artış ortalama maaşı da yukarı çekerken, ortalama maaştaki her artış da yeni bir asgari ücret zammı için gerekçe haline geliyor. Ekonomistlere göre böyle bir sistemde maaşlar, verimlilik, enflasyon, GSYİH büyümesi veya sektörel gerçeklerle bağlantısız bir şekilde "otomatik pilota" bağlanıyor. Ekonomistlerin alternatifi ise daha net bir formül: Asgari ücretin, yüksek yönetici gelirlerinden ve iyi maaşlı sektörlerden güçlü şekilde etkilenen "esnek" bir kategori olan ortalama maaş yerine; enflasyon, verimlilik artışı ve gayri safi yurtiçi hasıla gibi ekonomik parametrelere bağlanması.