2030 hedefi tehlikede: Kuzey Makedonya kömüre bağımlılığını kıramıyor

Kuzey Makedonya elektrik üretiminde yüzde 40’lık oranla kömüre bağımlı. Hidro enerji yaklaşık yüzde 30 pay alırken, güneş, rüzgâr ve kombine sistemler geri planda kalıyor.

Devlet Denetleme Kurumu’nun raporuna göre, Kuzey Makedonya’da kömüre dayalı termik santrallere yakında “kilit vurulması” beklenmiyor. 2030 yılına kadar gerçekleşmesi gereken karbon salımı azaltımı hedeflerine ulaşmak zor görünürken, yeşil dönüşüm çabaları kağıt üzerinde kalıyor. Yeşil geçişle ilgili stratejiler hazırlanmış olsa da, net takvim eksikliği, zayıf koordinasyon ve siyasi irade yetersizliği uygulamada ciddi bir eksiklik ortaya koyuyor. Bu durum, enerji istikrarsızlığı ve artan elektrik maliyeti riski doğuruyor. Kuzey Makedonya elektrik üretiminde yüzde 40’lık oranla kömüre bağımlı. Hidro enerji yaklaşık yüzde 30 pay alırken, güneş, rüzgâr ve kombine sistemler geri planda kalıyor. Özellikle Manastır Termik Santrali’nin kapanmaması, enerji arzı açısından devamlılık sağlasa da çevresel maliyeti yüksek. Ayrıca yenilenebilir kapasite artışı istenen tempoda ilerlemiyor; örneğin 2015’te duyurulmuş 400 kV’lik Yunanistan ve Arnavutluk bağlantısı hâlâ tamamlanmadı. Yeşil dönüşüm yatırımları 2017’de 46 milyon avro iken, 2024’te 113 milyon avroya çıksa da, projelerin çoğu ya gecikmiş ya da başlamamış durumda. Denetçilerin dikkat çektiği diğer bir husus, enerji sektöründeki iş gücüne alternatif geçiş planının eksik oluşu; bu da ileriye dönük işsizlik ve rekabet gücünün azalması tehlikesine işaret ediyor. Ayrıca enerji alım maliyeti üretim maliyetinin üzerine çıktığı için ESM’nin zarar etmesi, dönüşüm sürecini finansal olarak daha da zorlaştırıyor. Denetçiler, bu açığı kapatmak için büyük bir hidroelektrik santrali gibi dengeleme çözümlerine ihtiyaç olduğunu vurguluyor. Sonuç olarak, Kuzey Makedonya Avrupa’nın sera gazı azaltım standartları gerisinde kalma riskini taşıyor ve bu durum Avrupa fonlarından yararlanma fırsatlarını da tehlikeye atıyor.