Çocukların ekranı kararıyor mu? Youtube’de küresel yasak dalgası

Avustralya, 10 Aralık 2025 itibarıyla 16 yaş altındaki çocuklara YouTube ve diğer sosyal medya platformlarını yasaklayarak dünyada bir ilke imza attı.

Çocukların dijital güvenliğini artırmayı hedefleyen bu karar, Türkiye, İngiltere, İspanya ve diğer ülkelerde de benzer düzenlemelerin fitilini ateşledi. Ancak uzmanlar, bu tür yasakların çocukların zihinsel ve sosyal gelişimine etkileri konusunda bölünmüş durumda. Bilimsel araştırmalar ve uluslararası uzman görüşleri, YouTube yasaklarının hem fırsatlar hem de riskler barındırdığını ortaya koydu. Avustralya’nın öncülük ettiği bu düzenleme, 16 yaş altındaki çocukların ebeveyn izni olmadan YouTube ve sosyal medya platformlarında hesap açmasını engelledi. Ülke, yaş doğrulama sistemleri üzerinde çalışıyor ve biyometrik özellikler ya da resmi kimlik belgeleri gibi teknolojilerin kullanılabileceği bir altyapı geliştirdi. Avustralya Başbakanı Anthony Albanese, “YouTube, çocukların en çok zaman geçirdiği dijital platform. Bu kararı almakta geç bile kaldık” diyerek yasağın gerekliliğini vurguladı. YouGov’un Kasım 2024’te bin 515 kişiyle yaptığı ankete göre, Avustralyalıların yüzde 77’si bu yasağı destekledi. Ancak, teknoloji devleri ve bazı uzmanlar, uygulamanın pratikte zorluklar yaratabileceğini savundu. DÜNYA GENELİNDE YOUTUBE VE SOSYAL MEDYA KISITLAMALARI Avustralya’nın yanı sıra, Çin, İran, Kuzey Kore, Afganistan, Eritre ve Türkmenistan gibi ülkeler, farklı nedenlerle YouTube’a erişimi tamamen veya kısmen kısıtladı. Çin, 2023’te 18 yaş altındakilerin cep telefonu kullanımını günde iki saatle sınırlamayı önerdi, ancak bu düzenlemenin uygulanabilirliği belirsizliğini korudu. Norveç’te 13 yaş sınırı mevcut, ancak araştırmalar, 9 yaşındaki çocukların yarısından fazlasının sosyal medyada aktif olduğunu gösterdi. Bu durum, Norveç hükümetini asgari yaşı 15’e yükseltmeye ve daha etkin denetim yöntemleri aramaya yöneltti. İspanya’da ise 16 yaş altına sosyal medya yasağı tartışılıyor, ancak yaş doğrulama süreçleri henüz netleşmedi. BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR NE DİYOR? Çocukların dijital platformlarla ilişkisine dair bilimsel çalışmalar, YouTube’un hem eğitici hem de zararlı içeriklere ev sahipliği yaptığını ortaya koydu. Springer’da yayımlanan bir başka çalışma, Türkiye’de 7-18 yaş arası çocuklarda ekran süresi artışının miyop riskini artırdığını ortaya koydu. Oxford Internet Institute’tan Prof. Andrew Przybylski, Avustralya’daki yasağın bilimsel temellerinin zayıf olduğunu savundu. Swinburne Üniversitesi’nden medya uzmanı Dr. Belinda Barnet ise YouTube’un diğer sosyal medya platformları kadar riskli olduğunu belirtti. Barnet, “YouTube’un algoritmaları, çocukları zararlı içeriklere yönlendirebiliyor. ‘Eğitici içerik’ savunması artık geçerli değil; bilgiyle zehir arasında bir tık fark var” diyerek yasağı destekledi. Queensland University of Technology’den Prof. Daniel Angus ise yasağın aceleye getirildiğini ve ters etki yaratabileceğini öne sürdü. ÇOCUK İSTİSMARI VE ZARARLI İÇERİK ENDİŞELERİ YouTube’un çocuklar için güvenli bir platform olup olmadığı yıllardır tartışıldı. Türkiye’de bir kullanıcının 9 yaşındaki kuzeninin izlediği YouTube videolarında pedofili ve cinsel istismar içeriklerine rastlanması, platformun denetim mekanizmalarını sorgulattı.