"Amadeus" Yönetmeni Cvetanovski: "Türk Tiyatrosu'nda yoldaşlar buldum"

Ohri Yaz Festivali'nde büyük bir başarıyla prömiyeri yapılan "Amadeus" oyunu, izleyicilerden tam not aldı.

Üsküp Türk Tiyatrosu'nun sahneye taşıdığı bu görkemli yapıtın yönetmeni Andrey Cvetanovski, oyunun yankılarını ve yaratım sürecinin perde arkasını Yeniden Birlik Haber Sitesine anlattı. Mozart ve Salieri'nin zamana meydan okuyan rekabetini konu alan bu etkileyici eseri yönetme kararından, Türk Tiyatrosu'nun sanatçılarıyla olan eşsiz iş birliğine kadar birçok konuyu konuştuğumuz bu özel söyleşide, Cvetanovski tiyatronun gücüne olan inancını ve sanatın birleştirici ruhunu vurguladı. "Ohri Yaz" festivalinde "Amadeus" prömiyerini nasıl deneyimlediniz? Seyircinin tepkisi beklediğiniz gibiydi mi? Sizi şaşırtan veya cesaretlendiren geri bildirimler aldınız mı? Her prömiyeri büyük bir sabırsızlık ve heyecanla karşılıyorum çünkü o anda 2 aydır hazırlandığımız her şey doğuyor. Bu sefer heyecan daha da büyüktü çünkü Avrupa'nın en önemli yaz festivallerinden biri olarak kabul edilen ünlü uluslararası Ohri Yaz Festivali'nde bir festival prömiyeri yaptık. Seyircilerin tepkilerinden çıkardığım sonuç, sorular uyandıran ve seyirciyle bağ kurmayı başaran heyecan verici bir performans sergilediğimiz. Umarım çok sayıda izleyici Mozart ve Salieri arasındaki rekabetin hikayesini izleme fırsatı bulur. "Amadeus"un başka bir kurum tarafından değil de Türk Tiyatrosu tarafından sahnelenmesinin özel bir sanatsal veya kişisel nedeni var mıydı? Bu dramatik metin uzun zamandır benim yönetmen çekmecesindeydi ve heyecanımı gerçekleştirebileceğim doğru yeri bir türlü bulamadım. Görüşmelere başladığımızda ve fırsat doğduğunda, metin için doğru yerin burası olduğunu hemen anladım. Türk Tiyatrosu topluluğu birçok yönden özel ve önemlidir ve bu nedenle, bir müzik notası hassasiyetinde olması gereken bu oyunun bu tiyatroda sahnelenmesi bence tam bir başarıydı. Üsküp Türk Tiyatrosu topluluğuyla çalışma süreci nasıldı? Sanat ekibini özel kılan nedir? Topluluğun birçok avantajının yanı sıra çeşitli alanlarda gerçek kaliteleri, çeşitli tiyatro türlerinde ve harika yönetmenlerle deneyimi var ve bu, çalışma süreçlerinde her zaman hissediliyor. Getirdikleri duygu dengesi ve zengin iç dünyaları ile yönetmenin kendilerine getireceği tüm zorluklara cevap verebilme yetenekleri, her tiyatro yaratıcısı için değerlidir. Benim için bir süreçten sonra en önemli şey, benzer düşünen insanlar bulmaktır ve burada sadece benzer düşünen insanlar değil, aynı zamanda yoldaşlar da bulduğumu düşünüyorum. Umarım bu, harika bir dostluğun başlangıcıdır. "Amadeus" yaygın olarak sahnelenen bir oyun. Peter Shaffer'in oyununun, Türk Tiyatrosu'nun bu performansında "Ohri Yazı" izleyicileri için vurgulamak veya yeniden yorumlamak istediğiniz temel unsurları veya yönleri nelerdi? Amadeus, Miloş Forman'ın 1984 tarihli film uyarlamasıyla bilinen bir metindir, ancak her uyarlamanın kendini özel kılan kendine spesifik özellikleri vardır. Bizi en çok ilgilendiren şey, Salieri - Tanrı ve Tanrı'nın enstrümanı olarak Mozart üçgeniydi. Salieri'nin motivasyonunu yaratmaya ve ona yalnızca Mozart'ın dehasını anlaması için bir kulak veren ve sıradanlığında boğulmasını sağlayan Tanrı ile mücadelesini göstermeye çalıştık. Bu temel sorunun yanı sıra, Mozart'ın doğasının nedenini babasıyla olan ilişkisi üzerinden ele almaya çalıştık. Mozart ve babası arasındaki mektupları, Amadeus'umuzda özgün bir dize oluşturmak için başlangıç kapsülü olarak kullandık. Türk Tiyatrosu'nun -kendi binası olmadan ve yıllardır Komedi Tiyatrosu'nda "misafir" olarak- faaliyet gösterdiği mevcut çalışma koşulları, yaratıcı süreci ve prodüksiyonu nasıl etkiliyor? Ben de Komedi Tiyatrosu'nun bir parçası olduğum için, tek bir binada iki, hatta üç tiyatronun olmasının zorluklarına aşinayım. Tek bir sahnede 8 prömiyerin yapılması gereken koşullarda bir oyun yaratmanın elbette zorlukları olduğunu düşünüyorum, ancak genel işleyişine baktığımızda iyi bir organizasyon olduğunda her şeyin başarılabileceğini görüyoruz. Binadaki koşullar pek iyi değil, ancak Brecht'in şu sözünü kullanacağım: "Tiyatro binayı değil, içindeki insanları yaratır." Ve Türk tiyatrosunda, birlikte tiyatro yaratmanın onur olduğu insanlar var. Umarım Makedonya'daki diğer tüm tiyatrolar gibi, onlar da yakında sanatsal büyüklüklerine layık bir binaya kavuşurlar. Sizce izleyicilerin "Amadeus" performansınızdan alması gereken en önemli mesaj nedir? Bence izleyicilerin alması gereken en önemli mesaj, kıskançlığın, özellikle de sıradanlık ve deha arasındaki çatışmadan kaynaklanan kıskançlığın hem kıskananlar hem de kıskançlıklarının hedefi için yıkıcı bir güç olduğudur. "Amadeus" sadece Mozart hakkında bir hikâye değil. Hayatını Tanrı'ya ve sanata adamış, ancak parlak ve olgunlaşmamış bir adamla karşılaşan Salieri'nin, onun gözünde ilahi ödülü - yeteneği - hiçbir dindarlık veya disiplin olmadan elde etmesinin psikolojik bir incelemesidir. Bu dayanılmaz eşitsizlik, Salieri'yi içten içe kemiren ve onu ahlaki çöküşe iten varoluşsal bir kıskançlığa yol açar. Mesaj evrenseldir: Kıskançlık saplantıya dönüştüğünde, adalet getirmez; sadece kendini yok eder ve trajedi yaratır. Acaba her birimiz, bir noktada, kendi "Mozart"ımızla ve onunla nasıl başa çıkacağımız seçeneğiyle karşı karşıya kalmıyor muyuz? Bu oyunu başka şehirlerde veya festivallerde sahnelemeyi planlıyor musunuz? Şimdi, öncelikle Eylül ayı başlarında gerçekleşecek ve düzenli repertuvarda yerini alacak olan Üsküp prömiyerini bekliyoruz. Tabii ki Türk Tiyatrosu, oyunun ülkemiz dışındaki festivallere de gitmesi için şimdiden bazı görüşmelerde bulunuyor. Umarım mümkün olduğunca çok insanın izleyebileceği başarılı bir hikâyemiz olur. H. Gina