Edebiyatın arşivinde göçün hikâyesi: Dr. Güçlütürk’ten Konya'da anlamlı sunum

"Balkanlarda Göçün İzleri" temasıyla Konya’da düzenlenen 4. Uluslararası Balkanlarda Türkçe Öğretimi ve Türkoloji Sempozyumu, Balkanlar ve Türkoloji alanının saygın isimlerini bir araya getirdi.

5–7 Kasım 2025 tarihleri arasında gerçekleştirilen bu prestijli bilimsel buluşmada, göçün dil, edebiyat, sanat, eğitim ve sosyal yaşam üzerindeki çok yönlü etkileri ele alındı. Kosova’yı sempozyumda dernek eşbaşkanımız, Türkolog, araştırmacı-yazar, şair ve çevirmen Dr. Taner Güçlütürk temsil etti. Dr. Güçlütürk, sempozyumda “Kosova Türk Çağdaş Edebiyatında Göç ve Göçün İzleri” başlıklı bilimsel bildirisini sundu. Kosova Türk Edebiyatı’nda göç temasını tarihsel, sosyolojik ve estetik açıdan irdeleyen çalışmasıyla Güçlütürk, edebiyatımızın göçle yüzleşen yönlerine ışık tuttu. Bildirisinde, göçün yalnızca bir yer değiştirme değil; bir bellek kaybı, bir dil suskunluğu ve bir kimlik yeniden inşası süreci olduğunu vurguladı.   "Göç edenler Milli Türk Edebiyatının temellerini attı"   Kosova Türk Çağdaş Edebiyatının, tarihsel ve sosyopolitik kırılmaların merkezinde biçimlenen bir edebi damar olduğunu belirten Güçlütürk, özellikle Balkan Savaşları ve Osmanlı’nın bölgeden çekilmesiyle başlayan göçlerin hem fiziki hem de kültürel bir yıkım yarattığını ifade etti. Bu göçlerin, nüfus hareketinden öte bir hafıza ve kimlik travması oluşturduğunu dile getirdi. Lakin diğer açıdan bakıldığında göç edenlerin Türkiye Cumhuriyeti’ni kurduğunu, bu bakımdan anavatan kazanan Rumeli Türklerinin aynı zamanda Balkan kökenli ailelerin çocuklarıyla milli Türk edebiyatının temellerini attı ve Rumelili soydaşlarımız Yahya Kemal Beyatlı'yı, Mehmet Akif Ersoy'u, Abdülhak Şinasi Hisar, Ruşen Eşref Ünaydın, Falih Rıfkı Atay, Ali Ulvi Elöve, Ahmet Emin Yalman, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Yaşar Nebi Nayır, Refik Halit Karay, Halide Edib Adıvar, Mithat Cemal Kuntay, Şevket Süreyya Aydemir, Nâzım Hikmet Ran, Abidin Dino, Reşat Nuri Güntekin, Sabahattin Ali, Ömer Seyfettin'i, Şemsettin Sami'yi, Necati Cumalı'yı rahmet ve minnetle andı.   “1951, Kosova Türklerinin kültürel diriliş yılıdır”   1951 yılında Türkçe eğitimin yeniden başlamasıyla Kosova Türk toplumunun kültürel varlığının tanındığını hatırlatan Güçlütürk, bu dönemde edebi üretimin yeniden canlandığını ve göç temasının edebiyatta merkezi bir yer kazandığını belirtti. Bildirisinde, Hasan Mercan, Zeynel Beksaç, Alaettin İsmail, Raif Kırkul, Cemali Tunalıgil, Agim Rifat Yeşeren, Enver Baki gibi yazarların eserlerinde göçün bireysel ve toplumsal boyutlarını inceledi. Bu yazarların göçü, yalnızca yer değiştirme değil; içsel bir çöküş, kültürel parçalanma ve direnç metaforlarıyla anlattıklarını aktardı. Ayrıca Reşit Hanadan, Şecaettin Koka, Süreyya Yusuf ve Nuhi Mazrek gibi yazarların hikâye ve romanlarında göçün yalnızlık, aidiyet, yitiklik ve gurbet kavramları etrafında şekillendiğini ifade etti. Beksaç’ın “Rumeli’de Bağbozumu” ve Raif Kırkul’un “İyimser” adlı şiir kitaplarında göçün yarattığı içsel kırılmaların estetik bir dille işlendiğini belirtti. Güçlütürk, Ethem Baymak, Şükrü Mazrek ve Aziz Serbest gibi sanatçıların, bireysel yaşantılarla tarihsel travmalar arasında köprü kurarak Kosova Türklerinin edebi belleğini canlı tuttuklarını söyledi.   Balkanlarda Türkoloji buluşması: 9 Ülkeden 103 bilim insanı konya’da bir araya geldi   “Edebiyat bir arşivdir; göç ise bu arşivin en sancılı başlığıdır” diyerek çalışmasının ana fikrini özetledi. Sempozyumda Kosova’yı temsilen ayrıca Liridon Veliu, Neshat Podvorica, Enes Ismeti, Lum Çollaku ve Kujtim Hameli de yer aldı. “Reşit Hanadan’ın Eserlerinde Göç Olgusunun İletişim ve Medya Perspektifinden İncelenmesi: Kimlik ve Sosyolojik Etkiler” başlıklı bildirisiyle gazeteci ve iletişim bilimci Mediha Yarımhoroz da sempozyuma katıldı. Türkiye, Arnavutluk, Kosova, Kuzey Makedonya, Bosna-Hersek, Sırbistan, Bulgaristan, Romanya ve Azerbaycan olmak üzere toplam 9 ülkeden 103 bilim insanının katıldığı sempozyumda, 80 bilimsel bildiri sunuldu. Etkinlikte sosyal bilimler alanında disiplinlerarası araştırmaların önemi vurgulandı. Dr. Taner Güçlütürk, bugüne kadar yayımladığı 8 kitap ve 50’nin üzerinde bilimsel makale ile akademik üretimlerini aralıksız sürdürdü. 2019 yılında Türklerin Dünyası Enstitüsü (IFWT) tarafından “Bilim ve Akademik Yayın Ödülü”ne layık görülen Güçlütürk’ün, yakın zamanda tüm bilimsel çalışmalarını bir araya getirerek kapsamlı bir külliyat halinde yayımlayacağı bildirildi. Konya’da düzenlenen IV. Uluslararası Balkanlarda Türkçe Öğretimi ve Türkoloji Sempozyumu, Balkan coğrafyasından birçok bilim insanını bir araya getirerek sosyal bilimler alanında önemli bir bilgi paylaşım platformu oluşturdu. Sempozyumda sunulan seçkin bildirilerin, hakem değerlendirmesinin ardından yayımlanarak uluslararası bilim dünyasına kazandırılacağı açıklandı.   Güçlütürk aynı sempozyumda hem konu hem konuk oldu   Necmettin Erbakan Üniversitesi’nde başlayan ve bugün Saraybosna Uluslararası Üniversitesi’nde akademik çalışmalarını sürdüren Dr. Fatih Cihat Büyükmatür, “Balkanlar’daki Genç Kuşak Türk Edebiyatında Göçün İzdüşümü: Bağ-lar Dergisi Özelinde Bir İnceleme” başlıklı bildirisiyle dikkat çekti. Büyükmatür’ün bilimsel incelemesinde, Kosovalı yazar Dr. Taner Güçlütürk’ün “Bitmeyen Misafirlik” adlı öyküsü ile “Bir Balkan Türküsü” adlı şiiri akademik bir analiz çerçevesinde ele alındı. Aynı sempozyumda hem konuşmacı hem de kendi eserinin konusu olarak yer almak, Dr. Güçlütürk için unutulmaz, gurur verici ve anlamlı bir tesadüf oldu. Dr. Büyükmatür’ün bildirisi, Balkan göçlerinin edebiyata yansımasını tarihsel, kültürel ve duygusal katmanlarıyla ele alırken, Güçlütürk’ün eserlerinde yer alan aidiyet, kimlik ve göç temalarını titiz bir çözümlemeyle inceledi. “Bitmeyen Misafirlik” öyküsünde Balkanlar’dan Anadolu’ya uzanan zorunlu göçün trajik boyutları ile “Bir Balkan Türküsü” şiirinde Balkan coğrafyasının bir bütün olarak “ortak yurt” şeklinde inşası, bildiride dikkatle irdelendi. Aynı duygularla yakılmış ağıtların karşılaştırmalı tahlili, Balkanlar ile Anadolu arasındaki kültürel sürekliliğin güçlü bir örneğini oluşturdu. Dr. Taner Güçlütürk, bu bilimsel sunumu “duyguyla bilimin, sezgiyle metodolojinin nadir bir buluşması” olarak nitelendirerek Dr. Fatih Cihat Büyükmatür’e teşekkür etti. “Kendi eserimin bir akademisyenin objektif gözünden okunması, edebi yaratıcılığımı yeniden keşfetmemi sağladı.” diyen Güçlütürk, bildirinin Balkan edebiyatı çalışmalarına yeni bir derinlik kazandırdığını vurguladı. Bu anlamlı buluşma, edebiyatla bilimin kesiştiği noktada Balkan kültür mirasının yeniden hatırlandığı önemli bir akademik an olarak kayıtlara geçti. Kaynak: KTYD HABER