Önümüzdeki üç ay boyunca Üsküp, onu Avrupa'nın en kirli şehirlerinden biri yapan bir soğuk, sis ve duman kombinasyonu altında kalacak. Sıcaklıklar düşüp sobalar yanarken, rüzgarın esmemesi ve soğuk hava tabakasının şehre çökmesiyle, hava kirliliği dağılmayacak ve ciğerlerimizde, evlerimizde birikecek.

Bu 90 gün, yalnızca en soğuk dönem olduğu için değil, şehrin en büyük sistemsel kusurunu gözler önüne serdiği için kritik: Her kış aynı sorunu yaşıyor, ancak ilk kez oluyormuş gibi reaksiyon veriyoruz.

UNICEF'ten Çarpıcı Rakamlar: "Her Dokuz Bebek Ölümünden Biri Hava Kirliliğine Bağlı"

UNICEF'in yeni raporuna göre, Kuzey Makedonya'da 1 yaş altı her dokuz bebek ölümünden biri hava kirliliği ile doğrudan bağlantılı. Bebekler ve küçük çocuklar, organları hala gelişmekte olduğu ve PM10/PM2.5 partiküllerinin solunum yollarına daha kolay nüfuz ettiği için en riskli grup.

Rapor, kirli havaya maruz kalmanın akciğer gelişiminde geriliğe, pnömoni, astım riskinin artmasına ve hatta bilişsel gelişim sorunlarına yol açtığını vurguluyor. UNICEF, Kuzey Makedonya dahil bölge ülkelerini, temiz enerji, enerji verimliliği ve hassas grupları koruyacak sistematik önlemlere yatırım yapmaya çağırıyor.

Kronik Kirliliğin Kaynakları ve Sağlığa Etkileri

Üsküp'teki yıllık ortalama PM2.5 konsantrasyonu (40–50 μg/m³), Dünya Sağlık Örgütü limitlerinin birkaç kat üzerinde. Şehir, yılda 100 günden fazla izin verilen sınırları aşıyor ve 2024'te dünyanın en kirli 10 şehri arasında yer aldı. Solunum ve kalp-damar hastalıkları, astım, bronşit, çocuklarda enfeksiyonlar ve erken ölüm riskinde artış. Çocuklar, gelişmekte olan sistemleri ve daha hızlı solumaları nedeniyle en büyük risk altında.

Kış Değil, Sistem Kusuru Suçlu

Kış mevsimi suçlu değil, yalnızca on yıllardır görmezden gelinen sistemsel zayıflıkları görünür kılıyor. Kirlilik, tesadüf değil; verimsiz politikaların, eski enerji sistemlerinin ve en savunmasız gruplara yönelik yetersiz özenin bir sonucu. Çözümler (temiz enerji, verimli ısınma, toplu taşıma, yeşil alan, emisyon kontrolü) mevcut, ancak sezonluk bir tartışma olmaktan çıkıp acil bir öncelik haline gelmeli.

Kirli hava yılda yalnızca üç ay etkili, ancak sonuçları bir ömür boyu sürüyor.