Kuzey Makedonya Meclisi'nde çekilen bir protokol fotoğrafı, 24 saat içinde diplomatik bir mini-krize dönüştü. Meclis Başkanvekili Antonio Miloşevski ve iki milletvekilinin Tayvan'dan bir delegasyonu ağırlaması, Çin'i rahatsız etti ve Kuzey Makedonya'yı Pekin'le olan eski taahhütleri ile yeni ortaklık ve yatırım iştahı arasında bıraktı.

Çin'den Sert Tepki: "Ağır Hata"

Üsküp'teki Çin Halk Cumhuriyeti Büyükelçiliği, alışılmadık derecede sert bir dille açık bir mektup yayımlayarak, "İtalya'daki Taipei Temsilciliği" temsilcileriyle yapılan görüşmeyi "tek Çin" ilkesini ihlal eden "ağır bir hata" olarak nitelendirdi. Büyükelçilik, Kuzey Makedonya'nın Pekin'le diplomatik ilişkiler kurarken bu siyasi yükümlülüğü üstlendiğini ve Cumhurbaşkanı Gordana Silyanovska-Davkova ile Başbakan Hristiyan Mickoski'nin de bu tutumu yakın zamanda teyit ettiğini hatırlattı.

Çin tarafı bir adım daha ileri giderek, Tayvanlı temsilcilerle yapılan görüşmelerin Tayvan'ın bağımsızlığına yönelik "ayrılıkçı güçlere yanlış sinyal" gönderdiğini ve ikili ilişkilerin "siyasi temelini baltaladığını" uyardı. Mektupta, eski bir dışişleri bakanı ve meclis Dış Politika Komisyonu başkanı olarak Miloşevski'ye ismen atıfta bulunularak, konunun hassasiyetinin "kesinlikle farkında olmasının beklendiği" belirtildi.

Sembolik Hamleler ve Geri Çekilen İçerik

Meclis, dün kendi kanallarında görüşmeyi kutladı ancak büyükelçiliğin tepkisi kamuoyuna yansıdıktan sonra meclis web sitesindeki ilgili içerik kaldırıldı; bağlantı boş bir sayfaya yönlendirmeye başladı. Pekin'den gelen bu sert not, görüşmede hazır bulunan milletvekilleri Fatmir Bitiçi ve Raşela Mizrahi'ye değil, sadece resmi olarak Miloşevski'ye iletildi.

Ekonomik İşbirliği ve Geçmişin Gölgesi

Meclisteki bu olayla eşzamanlı olarak, Üsküp'te aynı hikayenin farklı bir ekonomik çerçevesi inşa ediliyordu. Kuzey Makedonya İş Konfederasyonu, dijital sanayi, "akıllı şehirler" ve teknoloji ortaklıklarına odaklanan, Kuzey Makedonya ve Tayvan arasındaki işbirliğinin gelecekteki perspektiflerine adanmış bir forum düzenledi. "Bağımsız Gazete"nin özetlediği gibi, etkinliğin mesajı oldukça doğrudandı: "Tayvan, Kuzey Makedonya'ya geri dönüyor."

Ancak bugünkü diplomatik gerginliğin arkasında uzun ve sancılı bir bağlam yatıyor. Makedonya, Tayvan'la daha önce de yüksek riskli bir oyun oynamıştı. Ocak 1999'da, vaat edilen "Tayvan milyarına" kanan hükümet, adayı tanımış ve diplomatik ilişkiler kurmuştu. Çin, ilişkileri keserek ve BM Güvenlik Konseyi'nde veto kullanarak BMUNPREDEP misyonunun da sona ermesine neden olarak karşılık vermişti. 2001'deki hükümet değişikliğinden sonra Üsküp, Pekin'le ilişkileri yeniden kurdu ve gerçekleşmeyen milyarlarla ilgili skandal, doğaçlama jeopolitiğin bedesi konusunda bir uyarı olarak kaldı.

Strateji Testi

Çin'in tepkisi tecrit edilmiş bir vaka değil; Tayvan'ın daha büyük bir kurumsal varlığına izin veren diğer küçük devletlere uygulanan bir modeli takip ediyor. Litvanya, Tayvan'ın Vilnius'ta fiili bir büyükelçilik açmasına izin verdiğinde, Pekin diplomatik ilişkileri düşürdü ve ticari kısıtlamalar getirdi ve AB'nin geri kalanına Pekin'in "kırmızı çizgisinin" ne anlama geldiğine dair güçlü bir mesaj bıraktı.

Bu bağlamda, Kuzey Makedonya-Tayvan ilişkisi, yeni yetkililerin net ve koordineli bir stratejiye sahip olup olmadığının bir testi haline geliyor. Ekonomik forumlar ve parlamenter diplomasi, teknoloji ortakları ve yeni pazarlar için kapılar açabilir, ancak ekonomik yakınlaşma ile siyasi tanıma arasındaki çizgi incedir – özellikle de oyunun diğer tarafında her sembole karşı hassas olan küresel bir güç varsa. Sorun, Kuzey Makedonya'nın yeni müttefikler arama hakkına sahip olup olmadığı değil, "bir görüşmenin", sonuçları meclis yayınındaki beğenilerle değil, yıllarla ölçülen "büyük bir krize" dönüştüğü sınırın tam olarak nerede olduğunu bilip bilmediğidir.