Avrupa Birliği’nde yapay zekâ hizmetleriyle ilgili kapsamlı denetim ve ceza süreci 2 Ağustos itibarıyla başlıyor. Yapay Zekâ Yasası’nın yeni hükümlerine göre, üye ülkeler bu tarihe kadar ulusal denetim organlarını belirleyip Avrupa Komisyonu’na bildirmek zorunda kalacak. Bu kurumlar, şirketlerin yasa ile uyumlu hareket edip etmediğini denetleyecek.

Yasa, geçtiğimiz yıl resmen yürürlüğe girmişti ancak uygulama aşamaları kademeli olarak ilerliyor. 2 Ağustos’ta devreye girecek olan yeni adım, hem denetim mekanizmalarının aktifleşmesini hem de ciddi para cezalarının uygulanabilmesini mümkün kılıyor. Yapay zekâ hizmeti sunan şirketler, yasalara aykırı hareket etmeleri hâlinde 35 milyon avroya kadar ya da küresel yıllık cirolarının yüzde 7’sine varan cezalarla karşı karşıya kalabilecek.

Avrupa’daki birçok ülkenin hâlâ hangi kurumun bu denetim görevini üstleneceğine dair karar vermediği belirtiliyor. Uzmanlar, gecikmenin sistemin güvenliğine zarar verebileceği uyarısında bulunuyor. Demokrasi ve Teknoloji Merkezi’nden Laura Lázaro Cabrera, ulusal denetim organlarının sadece yasal yetkiye değil, teknik uzmanlığa da sahip olması gerektiğini belirtiyor.

Yeni düzenleme kapsamında, genel amaçlı yapay zekâ sistemleri de özel kurallara tabi olacak. Google’ın Gemini’si, OpenAI’ın ChatGPT’si ve X’in Grok modeli gibi araçları kapsayan bu bölümde, şeffaflık, güvenlik ve telif haklarına yönelik yükümlülükler getirildi. Avrupa Komisyonu’nun yayımladığı gönüllü davranış kuralları, firmaların yeni yasal düzenlemeye daha kolay uyum sağlamasını amaçlıyor. Google ve OpenAI bu kurallara imza attıklarını duyururken, Meta kuralları "inovasyonu sınırladığı" gerekçesiyle reddetti.

Düzenlemelere göre, 2 Ağustos’tan önce piyasaya çıkan yapay zekâ araçlarına iki yıllık bir geçiş süreci tanınıyor. Ancak bu tarihten sonra piyasaya sürülecek her yeni araç, yasalara hemen uyum sağlamak zorunda olacak. Avrupa Komisyonu, bu geçiş sürecinde yasanın aşamalı olarak uygulanacağını ve 2027’ye kadar tamamen yürürlüğe gireceğini belirtti. Yeni dönemde, şirketlerin yalnızca piyasaya ürün sürmekle kalmayıp, bu ürünlerin yasalara tam uyumlu olmasını da garanti etmesi gerekecek.