Kuzey Makedonya Anayasa Mahkemesi, geçtiğimiz ay üç ayrı başvuru doğrultusunda, yurt dışında yaşayan emeklilerin maaş artışlarından dışlanmasına neden olan yasal değişikliklerin anayasaya uygunluğunu değerlendirmek üzere dosyalar oluşturdu.

Söz konusu düzenlemeler, yurt dışında ikamet eden Kuzey Makedonya vatandaşlarının, 2024 yılı Eylül ayında verilen 2.500 denarlık zamdan faydalandığını ancak 2025 Nisan ayında verilen ikinci 2.500 denarlık artıştan ve önümüzdeki dönemde yapılacak 1.000 denarlık iki artıştan yararlanamayacağını öngörüyor.

Anayasaya aykırılık ve ayrımcılık iddiası

Başvurular, bu yasa değişikliklerinin anayasaya aykırı ve ayrımcı olduğunu savunuyor. Girişimcilerden Lyubomir Sandevski, İliya İvanovski ve Temelko Risteski, emeklilerin aynı statüde olmalarına rağmen, sadece coğrafi konumları nedeniyle farklı muameleye tabi tutulduklarını belirtiyor. Başvurularda, emeklilik hakkının kişinin çalıştığı dönemde yaptığı prim ödemelerine dayandığı ve bu hakkın yurt dışında yaşıyor olmaları nedeniyle sınırlandırılamayacağı vurgulanıyor.

Yaklaşık 12 bin kişi etkileniyor

Söz konusu düzenlemeler yaklaşık 12.000 emekliyi etkiliyor. Bu kişilerin çoğu Sırbistan (5.737 kişi) ve Kosova’da (1.000 kişi) yaşıyor, geri kalanı ise 30’dan fazla ülkede bulunuyor. Emekli maaşları bu ülkelerde ödeniyor ancak haklarını Makedonya'daki çalışma geçmişleriyle kazandılar.

Siyasi tepkiler ve olası uluslararası etkiler

SDSM milletvekili Yovanka Trençevska, yasanın yalnızca mevcut zamları değil, gelecekteki tüm artışları da kalıcı olarak dışarıda yaşayan emeklilere kapattığını belirtti. Trençevska, bu uygulamanın diğer ülkelerle imzalanan sosyal güvenlik anlaşmalarına aykırı olduğunu ve karşılıklı uygulamalarda sorun yaratabileceğini vurguladı.

Devlet tasarruf ediyor, emekli hakları tartışılıyor

Yapılan düzenlemeyle devletin aylık 30 milyon denar (yaklaşık 487 bin avro), altı ayda ise toplamda yaklaşık 3 milyon avro tasarruf ettiği hesaplanıyor. Ancak bu tasarruf, binlerce emeklinin anayasal haklarının ihlali pahasına sağlandığı yönünde eleştiriliyor.

Anayasa Mahkemesi’nin bu üç başvuru hakkında nasıl bir karar vereceği, yurt dışında yaşayan emekliler için belirleyici olacak.